Đến với Hội An đến với danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An là một sản phẩm của thiên nhiên ban tặng, của công tác bảo tồn, là kết quả nỗ lực trong thời gian dài của cộng đồng cư dân địa phương tại xã đảo và các ban, ngành thành phố Hội An.
1. Giới thiệu chung về khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm.
Ngày 26/5/2009, tại đảo Jeju – Hàn Quốc, Ủy ban điều phối quốc tế chương trình con người và sinh quyển thế giới của UNESCO đã công Cù Lao Chàm – Hội An là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Có thể nói, danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm là một sản phẩm của công tác bảo tồn, là kết quả nỗ lực trong thời gian dài của cộng đồng cư dân địa phương và các ban, ngành thành phố Hội An.
Theo quy định tại Điều 4, Khung Pháp lý của Mạng lưới toàn cầu các Khu dự trữ sinh quyển thế giới được thông qua tại Đại hội đồng UNESCO năm 1995, để trở thành khu dự trữ sinh quyển thế giới phải đạt được 7 tiêu chí về các lĩnh vực bảo tồn, phát triển kinh tế và thể chế quản lý hiệu quả.
Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An nằm cuối dòng Sông Thu Bồn, được thừa hưởng sự đa dạng các hệ sinh thái như: các bãi sậy, bãi cói, cồn cát, rừng ngập mặn, rừng dừa nước, thảm cỏ biển, rạn san hô, quần cư rong biển, rừng tự nhiên trên đảo. Các hệ sinh thái này được trải dài dọc theo các nhánh sông và bao bọc lấy Hội An, mang lại cho Hội An một sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên nhân văn, tạo ra các dịch vụ sinh thái, là tiền đề thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Xem thêm: Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm – lưu giữ vẻ đẹp của biển
Trong thời gian qua, thành phố Hội An đã tiếp cận được các khái niệm về bảo tồn và phát triển bền vững, bằng việc xây dựng các mô hình thực tiễn bao gồm: bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch; thực hiện bảo tồn biển tại Cù Lao Chàm, bảo tồn rừng dừa nước ở Cẩm Thanh, bảo vệ cua đá với vai trò chủ đạo của cộng đồng,..vv.
Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An có tổng diện tích là 33.146 ha, dân số khoản 84.000 người, được phân chia thành 03 vùng chức năng, bao gồm: vùng lõi, vùng đệm và vùng chuyển tiếp.
2. Những yếu tố góp phần tại nên khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm.
Với 8 hòn đảo nhỏ (Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông) trải dài theo hình cánh cung xanh mướt, Cù lao Chàm mang màu biếc xanh nguyên sơ của cây rừng nối liền với màu xanh của biển bằng dải lụa cát trắng mịn màng, lấp lánh dưới ánh nắng vàng và màu trời xanh thẳm…
Cù lao Chàm được thiên nhiên ưu ái có khí hậu quanh năm mát mẻ, cây cối bốn mùa phủ xanh trên các hòn đảo. Với 1.549 héc-ta (ha) rừng tự nhiên và 6.716 ha mặt nước, Cù lao Chàm mang trong mình sự đa dạng sinh học vô cùng phong phú.
Khu bảo tồn Cù lao Chàm là nơi sinh sống của hàng trăm loài cá, sinh vật nhuyễn thể, các rạn san hô, các thảm rong, cỏ biển và các loài hải sản có giá trị cao sinh sống. Không chỉ có thế, nơi đây còn có nhiều loài động vật, thực vật quý hiếm. Hiện Cù lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát và 5 loài ếch nhái, trong đó có 2 loài được ghi vào sách đỏ động vật Việt Nam là chim yến và khỉ đuôi dài.
Xem thêm: Top 4 bãi lặn ngắm san hộ Cù Lao Chàm đẹp say lòng người
Bên cạnh một hệ sinh thái phong phú, Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm còn chứa trong mình các hệ văn hóa từ xa xưa để lại như: Sa Huỳnh, Champa, Đại Việt, cùng với các di tích đã chứng minh mối quan hệ giao lưu giữa Cù lao Chàm với các nước trong khu vực và là điểm neo đậu của các thương thuyền quốc tế trong hành trình con đường tơ lụa trên biển. Qua các nghiên cứu khảo cổ học cho thấy cách đây trên 3000 năm, nơi đây còn là nơi sinh sống của các cư dân cổ xưa. Đây thật sự là một địa điểm lý tưởng để khám phá.
Cù Lao Chàm còn tồn tại khá đầy đủ thiết chế văn hóa tín ngưỡng truyền thống của làng xã miền Trung nước ta. Các di tích tín ngưỡng hiện còn ở Cù lao Chàm, được xây dựng chủ yếu vào khoảng thế kỷ 17-18 như đình Đại Càn, miếu thờ Thành hoàng, miếu Tiền hiền, miếu Thần nông, miếu Tổ nghề yến, lăng Ông Ngư, lăng Cô, giếng Xóm Cấm, chùa Hải Tạng … là những địa điểm du lịch tâm linh hấp dẫn du khách.thế kỷ 17-18 như đình Đại Càn, miếu thờ Thành hoàng, miếu Tiền hiền, miếu Thần nông, miếu Tổ nghề yến, lăng Ông Ngư, lăng Cô, giếng Xóm Cấm, chùa Hải Tạng … là những địa điểm du lịch tâm linh hấp dẫn du khách.
Xem thêm: Khai thác yến xào Cù Lao Chàm – Vàng trắng xứ Quảng
Ngoài ra, đến với Cù lao Chàm – khu dự trữ sinh quyển thế giới mà chưa được thả mình trên cánh võng đêm bên bờ biển thì thật phí. Những hàng dừa biển vững chãi vừa là cột cho những cánh võng đêm, vừa là tiếng gọi của thiên nhiên đưa gió biển về bên cánh võng. Và khi ánh bình minh buông những tia nắng đầu tiên trên biển bao la là bạn có thể cùng ngư dân kéo lưới. Đây sẽ là một trải nghiệm vô cùng thú vị khi người thành phố, lâu nay chỉ quen một bước lên xe nay học làm ngư dân với những công việc như: phơi mực, đánh cá, bắt cua hay chèo thuyền… Những trải nghiệm cùng ngư dân sẽ làm khách phương xa hiểu về cuộc sống bám biển.
Đến Cù lao Chàm, bạn đừng bỏ qua cơ hội tham gia một tour hấp dẫn là đi xem san hô bằng tàu gỗ. Trong thời gian 45 phút lênh đênh ngoài biển, du khách sẽ tận mắt ngắm nhìn và cảm nhận vẻ đẹp tuyệt vời của rạn san hô tại khu bảo tồn biển Cù lao Chàm. Nếu muốn mạo hiểm hơn nữa, du khách có thể tham gia môn lặn dưới đáy biển để thấy thật gần với các sinh vật biển dưới làn nước trong vắt của đại dương.
Hiện nay, khu bảo tồn biển Cù lao Chàm thu hút gần 2 vạn khách du lịch mỗi năm. Có thể nói điều thu hút du khách tới đây chính là muốn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của biển cả, của những nền văn hóa cổ xưa và được tự mình khám phá thiên nhiên.
Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên, con người nơi đây mới thực sự là “món quà quý” mà đảo dành tặng du khách. Sự chân tình, hồn hậu, mến khách và quyết tâm cao trong việc bảo vệ, giữ gìn hệ sinh thái của người dân nơi đây sẽ khiến bước chân những ai trót lãng du tới mảnh đất Cù lao phải quyến luyến lúc rời xa.
Tại khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm những năm gần đây không còn thấy đâu bóng dáng của rác thải hay túi nilon nữa. Từ giữa năm 2009, người dân nơi đây đã thực hiện nghiêm túc chỉ thị của thành phố Hội An về việc không sử dụng túi nilon trên đảo, cũng như giữ gìn vệ sinh môi trường.
Đến Cù lao Chàm, sự thân thiện, dễ mến của con người nơi đây sẽ khiến bất cứ du khách nào cũng muốn được quay lại. Khi đi thăm các điểm du lịch, du khách sẽ nghe thấy nhiều lời mời chào, nhưng tuyệt nhiên sẽ không có ai kéo tay, kéo áo hay buông những lời nói kiếm nhã với bạn.
Với biển xanh và tiếng sóng xô ngày đêm, những bãi biển hoang sơ và cát trắng mịn màng bao quanh chân đảo, những khóm nhà thưa thớt, bình yên cùng lối sống mộc mạc, chất phác của ngư dân miền đảo, Cù lao Chàm đã tạo nên bức tranh độc đáo và ấn tượng trong lòng mỗi du khách.
